Türkiye’nin insani diplomasisi bağlamında Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri gıda güvenliği meselesi

Abstract

Son yıllarda Türkiye tarafından yapılmakta olan uluslararası insani yardım çalışmalarının giderek arttığı görülmektedir. Türkiye, 2003 yılında uluslararası insani yardım projelerine 85 milyon dolar bütçe ayırmakta iken 2013 yılında bu bütçe 3,5 milyar doları bulmuş, 2014 yılında ise 4,5 milyar doları bularak Dünya’daki en çok uluslararası yardımı yapan ülkeler arasında üçüncü sırayı almıştır. Türkiye, beş kıtada yüzden fazla ülkede insani yardım faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu yardımların büyük bir bölümü Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerindeki projelerde harcanmaktadır. Bu bölge aynı zamanda Dünya’da ithal gıdaya bağımlılık düzeyi en yüksek olan bölgedir. Buğday ihtiyacının yarısını ithal etmek zorunda olan bölge ülkeleri aynı zamanda küresel gıda fiyatlarındaki dalgalanmalardan da sosyal ve ekonomik boyutlarda olumsuz etkilenmektedir. İlk kıvılcımı 17 Aralık 2010’da Muhammed Bouazizi adında Tunuslu bir seyyar satıcının ekonomik sıkıntıları sebebiyle kendisini yakmasıyla ateşlenen Arap Baharı’nın aynı zamanda gıda fiyatlarının zirve yaptığı bir döneme denk gelmiş olması bir rastlantı olamaz. Bu sebeplerle Türkiye’nin bölgede benimsemiş olduğu insani diplomasi yaklaşımı, kriz bölgelerinde etkili olmak ve bu bölgelere gıda da dâhil olmak üzere çeşitli insani yardımlarda bulunmanın ötesine geçerek, bahsedilen gıda güvenliğine yönelik tehditlere odaklanan ve bu tehditleri önlemeye yönelik girişimleri de kapsayan politikalar geliştirmeye yönelik olmalıdır. Bu bağlamda Türkiye’nin, bölge ülkelerinin ithal gıda bağımlılığını azaltmaya yönelik teknik yardımlarını arttırması ve bölge ülkelerinin küresel gıda fiyatlarındaki dalgalanmalardan en düşük seviyede etkilenmeleri için bölgedeki yerel gıda piyasalarını güçlendirici teknik yardımlarda bulunması gerekmektedir.